وبسایت رسمی مرکز اهدای عضو

نخستین گام برای رفع موانع دریافت عضو پیوندی در گروه‌های خونی کمیاب‌تر

تطابق گروه‌های خونی در امور پیوند اعضا یا انتقال خون و فرآورده‌های آن از نکات بسیار مهم و تعیین‌کننده است. تعارض گروه خونی بین فرد گیرنده و اعضا یا محصول خونی فرد دهنده منجر به واکنش‌های شدیدی در بدن گیرنده می‌شود. این واکنش‌ها در نتیجه دفاع بدن در برابر عناصر خارجی و ناشناخته است. گروه خونی با نوع قندی که به سطح سلول خونی متصل است تغییر می‌کند. اگر آن‌ها فاکتور متصل به سلول قند Hباشد گروه خونی Oنام‌گذاری می‌شود. به همین ترتیب گروه‌های خونی A-B-ABنام‌گذاری می‌شوند. در صورتی‌که گروه خونی اعضا یا محصول خونی با گروه خونی فرد گیرنده تفاوت داشته باشد بدن فرد بر علیه قندهای متصل به سلول‌های محصول انتقالی واکنش دفاعی با تولید آنتی‌بادی‌هایی بر ضد مهاجم از خود نشان می‌دهد.

تنوع گروه‌های خونی و شیوع نامساوی آن‌ها، باعث طولانی‌تر شدن لیست انتظار برای برخی گروه‌های نه چندان شایع خونی شده است. علاوه بر این در کشورهای مهاجرپذیر مانند انگلستان (که این آزمایش در آن انجام شده است) اقلیت غیربومی جز الوهیت‌های ابتدایی لیست‌های پیوند نیستند. لزوم انطباق گروه‌های خونی در حال حاضر معضلی است که افراد زیادی را در لیست انتظار نگه می‌دارد و تعدادی نیز طی مدت انتظار جان خود را از دست می‌دهند.

در اگوست 2022 تیم پرفسور مایکل نیکلاس در پژوهشکده دانشگاه کمبریج انگلستان، با تکنیک جدیدی توانستند در 3 کلیه انسان (تهیه شده از موارد مرگ مغزی) با آنتی‌ژن زدایی گروه‌های خونی را همسان کنند.

در این روش از دستگاهی به نام Normothermic perfusion machineاستفاده شد که معمولا از آن برای برقراری گردش خون در عضو پیوندی جدا شده، جهت حفظ و به تاخیر انداختن تخریب بافتی استفاده می‌شود.

به کمک این دستگاه برای وارد کردن آنزیمی به سیستم گردش خونی کلیه و با استفاده از تکنیک molecular scissorsتوانستند قندهای متصل به قند Hدر سطح سلول خونی را که مسئول تعیین گروه‌های خونی هستند را جدا کنند و کلیه‌ایی با گروه خونی O  به دست بیاورند. این فرآیند خنثی‌سازی حدودا چند ساعت زمان می‌برد. با این آنتی‌ژن زدایی موفق، قدم بزرگی برای حذف شرط تطابق خونی بین دهنده و گیرنده عضو برداشته شد. گام بعدی آزمایش بالینی اعضای آنتی‌ژن زدایی شده است. هرچند این مطالعه در گام‌های ابتدایی خود است اما موفقیت آن در شروع، باعث تقویت انگیزه و روحیه دانشمندان شد که همه این‌ها در جهت تابیده شدن نوری از زندگی و امید به دل بیماران چشم انتظار است.

• تهیه و تنظیم:

دکتر شاگین شهریاری

پژوهشگر مرکز تحقیقات پیوند ریه پژوهشکده سل و بیماری‌های ریوی دکتر مسیح دانشوری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی