بررسی قوانین اهدای عضو در ایالات متحده بریتانیا
در این منطقه، سالانه 3000 نفر با پیوند عضو به زندگی بر می‌گردند. طبق قانون اجرایی جدید، تمام افراد در انگلستان به عنوان یک اهداکننده عضو در نظر گرفته می‌شوند و باید نظر مثبت یا منفی خود را در سایت اهدا ثبت کنند....
United Kingdom ایالات متحده بریتانیا -
ایالات متحده بریتانیا شامل چهار کشور ولز، اسکاتلند، انگلستان و ایرلند شمالی است. در این منطقه، سالانه 3000 نفر با پیوند عضو به زندگی بر می‌گردند. در سال 1965 اولین کلیه اهدایی و در سال 1968 اولین کبد و قلب از مورد مرگ مغزی در ایالات متحده بریتانیا پیوند زده شد.
در سال 1971 برای اولین بار، کارت اهدای عضو جهت اهدای کلیه معرفی شد و در سال 1981 کارت اهدا به سایر ارگان‌ها شامل قلب، کبد، پانکراس و قرنیه نیز تعلق گرفت. همچنین در سال 1985 ارگان ریه نیز به کارت اهدا اضافه شد.
سرویس سلامت همگانی- National Health Service که سازمانی دولتی در ایالات متحده بریتانیا است، یک پایگاه امن اطلاعاتی برای ثبت تصمیم‌های افراد در زمینه اهدای عضو را در سال 1948 با اهداف مختلف راه اندازی کرده است که شامل تشویق مردم به اهدای خون، عضو، بافت و سلول بنیادی، تامین اعضا و بافت‌های پیوندی موردنیاز، کمک به بالابردن کیفیت، اثربخشی و نتایج بالینی پیوند و انتقال خون و در نهایت تحقیق و توسعه برای بهبود شرایط بیماران است.
طبق قانون اجرایی جدید، تمام افراد در انگلستان به عنوان یک اهداکننده عضو در نظر گرفته می‌شوند و باید نظر مثبت یا منفی خود را در سایت اهدا ثبت کنند. این تصمیم شامل موافقت با اهدای عضو یا عدم تمایل به اهدای عضو در زمان حیات است و فرد در هر زمان می‌تواند نظر خود را تغییر داده یا افرادی را برای تصمیم‌گیری معرفی و ثبت کند.
در قانون جدید، هیچ کسی به صورت خودکار به لیست اهدا اضافه نمی‌شود مگر اینکه رضایت خود را در سایت اعلام کرده باشد. اگر انصراف فرد ثبت نشده باشد، حتما رضایت و نظر خانواده او محترم شمرده می‌شود و درصورت ثبت عدم رضایت به امر اهدای عضو در زمان حیات، تصمیم فرد کاملا محترم و لازم الاجرا خواهد بود.
وجود کارت همراه هر فرد نشان دهنده رضایت وی است ولی چون کارت همیشه در دسترس نیست، سایت و سیستم ثبت نام NHS کمک کننده است. با این وجود، اطلاع دادن به نزدیکان مهم‌ترین راه برای قطعی شدن انجام خواسته فرد پس از فوت وی است. حتی اگر فرد در زمان حیات رضایت خود درخصوص اهدای عضو را در سیستم ثبت کرده باشد و خانواده‌اش نیز از این امر مطلع نباشند و به علت عدم آگاهی و مخالفت خانواده رضایت به اهدا صورت نگیرد، اهدای عضو از این فرد انجام نخواهد شد.
همچنین اگر فردی در شرایط اهدا فوت کند و هیچ موردی از ثبت (انصراف، موافقت یا معرفی) در سایت NHS نداشته باشد، رضایت دهنده به اهدا تلقی می‌شود و به خانواده فرد جهت ادامه پروسه اهدا مراجعه شده و ادامه مسیر کاملا در گرو تصمیم خانواده متوفی است.
به جز چند گروه شامل افراد زیر 18 سال و افراد فاقد قدرت تصمیم‌گیری، افراد دارای اختلال ذهنی، افرادی که اشخاص دیگری را برای تصمیم‌گیری معرفی کرده و در سایت ثبت کرده اند، افرادی که سکونتشان درانگلستان کمتر از 12 ماه بوده است و مسافران که در انگلستان زندگی نمی‌کنند، بقیه افراد شامل این رضایت فرض شده‌اند.
نکته مهم در اجرای قانون جدید در انگلستان این است که مردم بدانند هنوز تصمیم و انتخاب نهایی به رضایت خانواده بستگی دارد و پس از مرگ مغزی فرد، حتی درصورت ثبت رضایت به اهدا در سایت، برای شروع پروسه اهدا، حتما از خانواده وی رضایت گرفته می‌شود و این امر در راستای احترام به فرهنگ، اعتقادات و ایمان مردم صورت می‌گیرد.
این امیدواری وجود دارد که تغییر قانون باعث شود تا تمامی افراد جامعه به اهدای عضو فکر کرده و این فرهنگ گسترش یابد و افراد انتخاب خود را در زمان حیات ثبت کرده و به اطلاع نزدیکان خود برسانند.
در اسکاتلند نیز قانون جدید یعنی در نظر گرفتن تمام افراد به عنوان یک اهداکننده در سال 2019 تصویب و در مارس 2021 اجرایی شد و حدود 77 درصد مردم اسکاتلند حمایت کننده اهدای عضو بوده‌اند. افراد حذف شده از این قانون شامل بزرگسالان فاقد قدرت تصمیم‌گیری، افراد با سابقه سکونت کمتر از ۱۲ ماه در اسکاتلند و افراد زیر 16 سال هستند.
در این کشور حدود 500 نفر در لیست انتظار عضو پیوندی هستند و سالانه حدود 50 نفر فوت می‌کنند.
قوانین فعلی تنها شامل ارگان‌های معمول در پیوند مثل قلب، ریه، کبد، کلیه‌ها، روده، قرنیه، لوزالمعده و بافت است. درصورتی که پیوندهای نادر و غیرشایع مانند پیوند صورت، رحم و ارگان‌های غیرشایع الزام داشته باشد، رضایت جداگانه‌ای برای هرکدام لازم است.
درصورت مرگ مغزی، اگر فرد خانواده‌ای برای رضایت و کسب موافقت نداشته یا افرادی را معرفی نکرده باشد، معمولا طبق لیست از پیش تعیین شده‌ای از دوستان نزدیک وی نظرخواهی می‌شود و اگر هیچ کسی جهت اخذ رضایت و مشاوره پیدا نشود، پروسه اهدا متوقف خواهد شد. (حتی اگر در NHS رضایت داده باشد)
زیرا لزوم ایمنی هر ارگان و بافت بسیار مهم است بنابراین صحبت با آشنایان از نظر آگاهی به سوابق فرد مرگ مغزی، بسیار اهمیت دارد.
اگر خانواده از تصمیم فرد برای اهدا حمایت نکند با آنها صحبت می‌شود تا تصمیم فرد را به اجرا بگذارند و بدانند از نظر اخلاقی حق لغو یا وتو ندارند اما اگر باعث ناراحتی یا استرس مضاعف خانواده شود، پروسه متوقف خواهد شد.
در ولز نیز از دسامبر 2015 قانون جدید اهدای عضو تصویب و اجرا شد.
همچنین ایرلند شمالی قانونی متفاوت از سایر مجموع کشورهای این ایالات دارد. این کشور در حال حاضر، قانون جدید اهدا یا قانون رضایت فرض شده را در پارلمان بررسی می‌کند و کماکان مطابق قانون قدیم ایالات متحده بریتانیا یعنی "قانونی بر مبنای فعالیت داوطلبانه و ثبت نام برای اهدا" فعالیت می‌کند.
در حال حاضر لیست انتظار بیماران نیازمند به پیوند عضو در ایرلند شمالی مشتمل بر حدود 115 نفر بوده و 11 نفر از این لیست سالیانه فوت می‌کنند. مطابق با بررسی‌های صورت گرفته 93% از مردم ایرلند شمالی از اهدای عضو حمایت می‌کنند در حالیکه تنها 49% رضایت خود را ثبت کرده‌اند.
- تهیه و تنظیم:
دکتر شاگین شهریاری
پژوهشگر مرکز تحقیقات پیوند ریه پژوهشکده سل و بیماری‌های ریوی دکتر مسیح دانشوری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران