تمام ادیان آسمانی بر این باورند که عمل اهدای عضو یک حرکت خداپسندانه و عشق به همنوع محسوب میشود.
دین مبین اسلام، اهمیت فوقالعادهای برای نجات جان انسانها قائل است. چنانچه در قرآن کریم سوره مبارکه مائده آیه ٣٢ به تصریح اشاره شده است که هرگاه کسی باعث بقای نفسی شود مانند آن است که باعث نجات جان تمام انسانها شده است.
همانطور که در سورهی مبارکه مائده آیه 32 آمده است:
«هر که نفسی را حیات بخشد مانند آن است که همه مردم را حیات بخشیده است»
در دین اسلام و مذهب تشیع اکثریت قریب به اتفاق علما این عمل را جایز میدانند. پس از انقلاب اسلامی در ایران، اهدای عضو با فتوای تاریخی و دورانساز امام راحل (ره) در تاریخ 31 اردیبهشت 68، جان دوبارهای گرفت.
حضرت آیت اله سید روح اله خمینی (ره)، بنیانگذار انقلاب اسلامی در پاسخ به استفتاء جواز پیوند اعضا از فردی که دچار مرگ مغزی شده است و حیات وی غیرقابلبرگشت است فرمودهاند:
اگر حفظ جان مسلمانی موقوف باشد بر پیوند عضوی از اعضاء میّت مسلمانی، جایز است قطع آن عضو و پیوند آن و بعید نیست دیه داشته باشد و آیا دیه بر قطع کننده است یا بر مریض، محلّ اشکال است، لکن میتواند طبیب با مریض قرار دهد که او دیه را بدهد و اگر حفظ عضوی از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو میت، در این صورت بعید نیست جایز نباشد و اگر قطع کند دیه دارد، لکن اگر میت در حال زندگی اجازه داد ظاهراً دیه ندارد، لکن جواز شرعی آن محل اشکال است و اگر خود او اجازه نداد، اولیاء او بعد از مرگش نمیتوانند اجازه بدهند و دیه از قطع کننده ساقط نمیشود و معصیتکار است.
قطع عضو میت غیرمسلمان برای پیوند حرام نیست و دیه ندارد، لکن اگر پیوند کرد، اشکال واقع میشود در نجاست آن و میته بودن آن برای نماز، اگر میته انسانی در نماز اشکال داشته باشد، بنابراین اشکال در میته مسلمان نیز هست و اشکال نجاست اگر قبل از غسل قطع نمایند نیز هست، لکن میتوان گفت که اگر عضو میت پس از پیوند، حیات پیدا کند از عضویت میت میافتد و به عضویت زنده درمیآید؛ و نجس و میته نیست بلکه اگر عضو حیوان نجس العین نیز پیوند شود و زنده به زندگی انسان شود از عضویت حیوان خارج و به عضویت انسان درمیآید.
اگر قطع عضو را بعد از مردن جایز دانستیم، بعید نیست که در حال حیات، فروش آن جایز باشد و انسان بتواند اعضاء خودش را بفروشد برای پیوند، در مواردی که قطع جایز است، بلکه جواز فروش تمام جسم برای تشریح در موردی که جایز است، خیلی بعید نیست. اگرچه بیاشکال نیست لکن گرفتن مبلغی برای اجازه دادن در مورد جواز مانع ندارد.
*منبع: پرتال امام خمینی (ره)
حضرت آیت اله سیدعلی خامنهای، رهبر معظم انقلاب:
به طور کلی مبادرت مکلّف در هنگام حیات به فروش یا هدیه کردن کلیه یا هر عضو دیگری از بدن خود برای استفاده بیماران از آنها در صورتی که ضرر معتنابه برای او نداشته باشد اشکال ندارد بلکه در مواردی که نجات جان نفس محترمی متوقف بر آن باشد اگر هیچگونه حرج یا ضرری برای خود آن شخص نداشته باشد واجب میشود.
به طور کلی اگر این افراد دچار ضایعات مغزی غیرقابل درمان و برگشت شوند که بر اثر آن همه فعالیتهای مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو روند به نحوی که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکتهای ارادی میگردد در صورتی که استفاده از اعضای بدن چنین بیمارانی برای معالجه بیماران دیگر باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد اشکال ندارد.
*منبع: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت خامنهای