وبسایت رسمی مرکز اهدای عضو

جراحی پیوند قلب بی‌شک از اعمال شگفت انگیز و جانبخش روزگار ماست که به همت تلاش بیوقفه دانشمندان و علم مترقی روز به روز پیشرفته‌تر می‌شود.

طی این جراحی بزرگ، قلب نارسای گیرنده که به درمان‌های دارویی و جراحی پاسخ نداده است توسط قلب سالم برداشته شده از اهدا کننده جایگزین می‌شود و فرد گیرنده شانس حیاتی مجدد می‌یابد.

بیماری‌های زیادی است که در نهایت منجر به نارسایی شدید قلبی می‌شود و فرد به ناچار در صورت داشتن شرایط پیوند در لیست انتظار پیوند قلب قرار می‌گیرد و چشم به راه قلب سالم می‌ماند.

مواردی مانند انواع کاردیومیوپاتی‌های پیشرفته، بیماری‌های شدید عروق کرونر، بیماری‌های دریچه‌ایی و بیماری‌های مادرزادی در مواردی که به درمان‌های دارویی و جراحی پاسخ ندهند کاندید دریافت قلب سالم می‌شوند.

در صورت وجود شرایطی، هرچند بیمار نیازمند به قلب سالم برای پیوند باشد اما در لیست انتظار قرار نمی‌گیرد مواردی مانند سن بالای 75 سال، سرطان فعال، ابتلا به عفونت ویروسی هپاتیت C یا HIV،فشار خون ریوی شدید، نارسایی شدید ارگان‌های حیاتی مانند ریه کبد و کلیه، بیماری‌های شدید عروق مغزی

پیوند قلب از سوی دیگر وابستگی تامی به وجود قلب اهدایی سالم دارد. برای اهداکنندگی قلب پس از رضایت نزدیکان شرایطی لازم است که دهنده مرگ مغزی باید واجد آنها باشد. شرایطی مانند سن کمتر از 65 سال، بدون سابقه بیماری قلبی شدید، نبود آلودگی با ویروس‌های هپاتیتC  و HIV، وضعیت قابل قبول قلب در بررسی‌های نهایی.

اولویت‌های لیست انتظار با شرایط در لحظه بیمار تعیین می‌شود. بدین معنی که مدت زمان انتظار در لیست در صورتیکه فرد در حال حاضر شرایط حادی نداشته باشد باعث اولویت وی بر بیماری که شرایط بدی دارد یا تحت حمایت فیزیکی‌ست اما اخیرا وارد لیست انتظار شده نمی‌شود.

طی فرآیند پیوند قلب که پروسه‌ایی پیچیده و با دقت برنامه‌ریزی شده‌ایی است پس از یافته شدن قلب اهدایی مناسب، ارزیابی نهایی قلب و مشخص شدن گیرنده، قلب اهدایی پس از کسب رضایت برداشته می‌شود. پس از برداشت قلب لازم است در زمانی کمتر از 6 ساعت قلب به محل پیوند برسد. این یعنی نیاز سرعت بالا و دقت بسیار در حفظ و انتقال این هدیه حیاتی.

در شرایط عادی جراحی پیوند حدود 4 ساعت زمان لازم دارد که طبق شرایط بیمار و اتفاقات حین عمل ممکن است به 9 ساعت نیز برسد. طی این مدت گیرنده به دستگاه تنفسی و گردش خون خارج از بدن متصل است تا اکسیژن لازم و گردش خون وی تامین شود و وقفه‌ایی رخ ندهد.

پس از جراحی پیوند قلب، مانند تمامی جراحی‌ها، خطراتی فرد را تهدید می‌کند که در جراحی‌های پیوند در راس آن‌ها خطر رد پیوند حاد است. خونریزی حین عمل یا پس از آن، لخته‌های خونی، عفونت حاد، نارسایی کلیه و ریه و نارسایی قلب پیوند شده ازجمله آن‌هاست. هرچند با پیشرفت‌های روز افزون تکنیک‌های جراحی و علوم مرتبط مانند داروهای سرکوب‌گر ایمنی و دستگاه‌های پیشرفته، کنترل این خطرات ساده‌تر می‌شود.

در اکثریت مواقع بیماری که پیوند قلب دریافت کرده است می‌تواند مانند یک انسان عادی ادامه حیات بدهد و محدودیت خاصی ندارد. سن و شرایط بیماری زمینه‌ایی بیمار تعیین کننده محدودیت‌های پس از عمل پیوند است. بقای پیوند قلب بسیار عالی است و میانگین بقای فرد 13 سال تخمین زده می‌شود که این آمار با پیشرفت‌های علمی روز به روز بهتر از قبل می‌شود. حتی گاهی فرد گیرنده قلب عمری بیشتر از قلب دارد و نیازمند به قلب دوم برای پیوند می‌شود.

 

"چیزی که همیشه برای ما اهمیت داشت این بود که راهی پیدا کنیم تا به بیماران کمک کنیم کمی بیشتر زندگی کنند، کمک کنیم به آن‌ها با کسانی که دوستشان دارند بیشتر باشند و کارهایی را که دوست دارند را بتوانند برای مدت طولانی‌تری انجام دهند... این یک امید بسیار ساده برای بیماران بود اما ما آن‌را انجام دادیم ... این تمام چیزی است که ما درنهایت می‌خواستیم به آن برسیم... این بهترین یادگاری از ما برای همه انسان‌هاست" (دکتر نورمن شاموی)  

دکتر نورمن ادوارد شاموی  (1923 - 2006 ) (Dr. Norman Edward Shumway)جراح قلب برجسته دانشگاه استانفورد (Stanford) آمریکا و بنیانگذار  و پدر پیوند قلب در جهان است.

در اواخر دهه 1950 دکتر شاموی با همکاری دکتر ریچارد الور(2008 – 1929)  (Dr. Richard Lowe)  شروع به تحقیقات و انجام پیوند قلب در سگ‌ها کردند.

پس از 8 سال کار بر روی تکنیک‌های پیوند قلب در سگ‌ها و بعد از اینکه سگ‌های پیوند قلب شده توانستند به مدت یک سال زنده بمانند، شاموی لاور و تیمشان در 20 نوامبر سال 1967 اعلام کردند آماده انجام پیوند قلب در انسان هستند.

زمانی که شاموی و تیمش منتظر پیدا کردن فرد دهنده قلب مناسب بودند تا بتوانند اولین پیوند قلب انسان را در جهان انجام دهند دکتر کریستین بارنارد

(Dr. Christian Barnard) (1922 – 2001)، دربیمارستان گروت شور(Shur Groote)  شهر کیپ تاون (Cape Town) آفریقای جنوبی و با استفاده از تکنیک شاموی، در 3 دسامبر سال 1967 اولین پیوند قلب را در جهان با موفقیت انجام داد.

فرد پیوند شده لوییس واشکانسکی (Louis Washkansky) ، کارگر 54 ساله‌ایی بود که از نارسایی شدید قلبی رنج می‌برد. دهنده قلب، یک دختر 25 ساله به نام دنیس داروال  (Denise Darvall)  بود که بر اثر تصادف دچار مرگ مغزی شده بود. واشکانسکی 18 روز پس از پیوند زنده ماند و سپس بر اثر عفونت شدید ریه فوت شد.

سه روز بعد در 6 دسامبر سال 1967  دکتر آدریان کانتریویتز  (1918 – 2008) ( Dr Adrian. Kantriwitz) باز با همان تکنیک شاموی، دومین پیوند قلب  را در مرکز پزشکی مایمونیدز (Maimonides)  در بروکلین نیویورک در آمریکا بر روی یک نوزاد انجام داد که حدود 6 ساعت زنده ماند. گیرنده یک نوزاد 17 روزه با آنومالی قلبی ابشتاین (Ebstein) شدید بود و قلب دهنده از یک نوزاد انانسفال (anencephalic)بود.

در 2 ژانویه سال 1968 دکتر بارنارد دومین پیوند قلب خود را بر روی یک دکتردندانپزشک، فیلیپ بلیبرگ (Dr   Philip Blaiberg) انجام داد که 19 ماه زنده ماند.

سرانجام شاموی اولین پیوند قلب خود را در 6 ژانویه سال 1968 بر روی یک کارگر 43 ساله به نام مایکل کاسپراک (Michael Kasperak)  انجام داد که 14 روز زنده ماند. اولین پیوند قلب شاموی  چهارمین پیوند قلب در جهان بود.

در طی سال 1968 بیش از 100 پیوند قلب در نقاط مختلف جهان انجام شد ولی متاسفانه نتایج اولیه بسیار ناگوار بود و کمتر از 20 درصد بیماران پیوند شده توانستند یک سال زنده بمانند. دو علت اصلی مرگ ومیر بیماران رد پیوند حاد (Rejection)و عفونت بود. خیلی زود بسیاری از جراحان و جوامع خواستار توقف انجام پیوند قلب شدند.

دکتر شاموی هرگز حاضر به تسلیم نشد و با کار و تالش شبانه روزی در مدت 20 سال پیوند قلب را از شکست نجات داد. بازبینی و تکمیل تکنیک‌های پیوند قلب تشخیص و درمان زودهنگام پس‌زدگی قلب و استفاده از داروی جدید مهار کننده ایمنی بدن، به نام سیکلوسپورین از کارهای مهم وی بود.

در دهه 1980 با تالش دکتر شاموی و تیمش میزان بقای یک ساله بیماران پیوند قلب به 80% رسید و دکترشاموی تا سال 1988 که بازنشسته شد، 800 پیوند  قلب در انسان را به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم سرپرستی کرد.

دکترشاموی در زمینه پیوند اعضا انقلابی بزرگ ایجاد کرد که جنبه‌های زیادی ازآن فراتر از علم پزشکی گسترش یافت. کار وی، تعریف سنتی مرگ را که لحظه توقف قلب از تپش بود را عوض کرد و امروزه مرگ لحظه‌ایی است که فعالیت مغز به طور کامل و غیر قابل بازگشت متوقف شود. با این تعریف جدید از مرگ، بسیاری از اعضای بدن را می‌توان به بیماران نیازمند برای زندگی دوباره اهدا کرد.

از سال 1982 تا سال 2017 حداقل 64000 پیوند قلب در بیش از 250 بیمارستان در سراسر جهان انجام شده است. در حال حاضر میزان بقای 10 ساله بیماران  به بیش از75% رسیده است.

در حال حاضر سالانه بیشتر از 700 مورد پیوند قلب در کودکان (18 سال > سن) در بیش از 120 مرکز در سراسر جهان به طور فعال انجام می شود. برطبق آخرین آمار جهانی میانگین بقای یک، پنج و ده ساله پیوند قلب در کودکان، به ترتیب 85% ، 74% و 63% بوده است.

 

تهیه و تنظیم:

دکتر حسین شهزادی - فوق تخصص قلب کودکان - مرکز قلب شهید رجایی

 

/uploads/489/2023/Dec/03/پنجاه و ششمین سالگرد اولین پیوند قلب در جهان.pdf