وبسایت رسمی مرکز اهدای عضو

مرگ مغزی به شرایطی گفته می‌شود که به دنبال تخریب کامل کورتکس و بصل النخاع، تمام فعالیت‌های مغز و ساقه مغز به صورت غیر قابل برگشت از بین رفته باشند‌ یا به عبارت دیگر آسیب و تخریب غیر قابل جبران به نیم کره ها و ساقه مغز را مرگ مغزی می گویند.

تشخیص مرگ مغزی به صورت بالینی بوده و از طریق بررسی عملکرد اعصاب مغزی و اطمینان از عدم وجود تنفس خود به خودی، صورت می گیرد. جهت انجام آزمایشات و تست‌های مربوط به تشخیص مرگ مغزی، مورد مشکوک به مرگ مغزی باید علائم حیاتی پایداری داشته باشد و تحت تاثیر داروهای بیهوشی و داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی و اختلالات متابولیک و توکسیک نباشد.

در کشور ایران تشخیص اولیه توسط کارشناس یا پزشک هماهنگ کننده‌ی اهدای عضو و تشخیص و تایید نهایی مرگ مغزی توسط ۵ پزشک متخصص داخلی، مغز و اعصاب، جراحی مغز و اعصاب، بیهوشی و پزشکی قانونی انجام می‌شود و انجام نوار مغزی ضروری است.

در پاره‌ای از موارد ممکن است شرایط  بالینی مورد مشکوک به مرگ مغزی ناپایدار بوده و یا نوار مغز در بعضی از بیماران که تحت تاثیر داروها و مسمومیت‌های دارویی هستند، به طور کاذب فعالیتی را نشان ندهد؛ به همین دلیل برای تایید یا رد مرگ مغزی نیازمند انجام تست‌های تکمیلی هستیم چرا که در صورت تشخیص دیر هنگام مرگ مغزی، اعضا به تدریج قابلیت اهدای خود را از دست داده و حتی احتمال پس زدن آن‌ها توسط گیرنده بیشتر می‌شود. از این تست های تکمیلی که جهت تایید تشخیص استفاده می‌شود‌ می‌توان به سونوگرافی کالرداپلر عروق مغزی، CT آنژیوگرافی و آنژیوگرافی که تست تاییدی برتر است اشاره کرد.

سونوگرافی کالرداپلر عروق مغزی وابسته به دقت و مهارت کسی که آن را انجام می‌دهد و به همین دلیل  می‌تواند درصد خطایی داشته باشد.

 از طرفی دیگر آنژیوگرافی و CT آنژیوگرافی که به عنوان تست‌های برتر جهت تایید مرگ مغزی شناخته شده هستند نیز، درصد خطاهایی دارند و به طور کاذب به دنبال افت فشار داخل جمجمه‌ای در بعضی از بیماران که دچار تروما و تصادف شده‌اند یا تحت جراحی قرار گرفتند و در کودکان، جریان خون در مغز را نشان نخواهند داد. همچنین ماده حاجب تزریقی در آنژیوگرافی، می‌تواند موجب آسیب کلیوی شده و از کیفیت کلیه اهدایی بکاهد.

 از این رو در مطالعه‌ای که در بیمارستان مسیح دانشوری تحت نظر آقای دکتر عباس یوسفی کما متخصص پرتودرمانی بیمارستان مسیح دانشوری انجام شد، تصویربرداری جدیدی به نام PET scan مورد بررسی قرار گرفت. این تصویر برداری، میزان جذب گلوکز که سوخت اصلی سلول‌های مغزی است را نشان می‌دهد که در افراد مرگ مغزی شده این مقدار صفر می‌باشد. در این مطالعه برای تعدادی از افرادی که مشکوک به مرگ مغزی بودند، PET scan انجام شد. در افرادی که به کمک تست‌های دیگر، مرگ مغزی آن‌ها تایید شده بود، PET scan تصویر جمجمه‌ی توخالی  (hollow skull phenomenon)را نشان می‌داد که به معنای نبود هیچ گونه فعالیت سلول‌های مغزی است.

این نوع تصویربرداری وابسته به مهارت و دقت فرد انجام دهنده آن نبوده  و از ماده حاجب تزریقی نیز استفاده نمی‌شود. از این رو به کمک این مطالعه و مطالعات بعدی  انتظار می‌رود تا در شرایط خاص که نیاز به تست‌های تاییدی برای تشخیص و تایید موارد بالقوه مرگ مغزی یا رد آن هستیم، از PETscan استفاده کنیم.

• تهیه و تنظیم:

       دکتر نگین جراح