رویکردهای ایران و جهان در ارتباط بین خانوادههای اهداکننده و گیرنده عضو: بررسی حقوقی، فرهنگی و اخلاقی

رویکردهای ایران و جهان در ارتباط بین خانوادههای اهداکننده و گیرنده عضو: بررسی حقوقی، فرهنگی و اخلاقی
ارتباط بین خانوادههای اهداکننده عضو و گیرندگان، یکی از موضوعات حساس، پیچیده و درعینحال عاطفی در حوزه اهدای عضو است که در کشورهای مختلف باسیاستها و رویکردهای متنوعی مدیریت میشود. در بسیاری از نظامهای سلامت، اصل بر محرمانگی و ناشناس ماندن اطلاعات طرفین است، بااینحال، تمایل خانوادههای اهداکننده به برقراری ارتباط با گیرندگان امری شایع و قابلتوجه است. این مسئله بیش از آنکه جنبه حقوقی داشته باشد، ریشه در احساسات عمیق انسانی، باورهای فرهنگی و معنوی و نیاز به تسکین سوگ از طریق معنا بخشی به مرگ عزیز دارد. بااینوجود، قوانین و پروتکلهای جاری در ایران بر حفظ اصل محرمانگی تأکیددارند.
دکتر قربانی، مسئول تیم اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تأکید بر پیچیدگی و سختگیرانه بودن پروتکلهای تائید مرگ مغزی در ایران توضیح میدهد که در کشور ما فرآیند تائید مرگ مغزی تنها پس از ارزیابی کامل توسط چهار متخصص و تأیید نهایی پزشکی قانونی به ثبت میرسد. این فرآیند چندلایه، یکی از سختگیرانهترین شیوههای تشخیص مرگ مغزی در سطح بینالمللی به شمار میرود. همچنین، وی یادآور میشود که داشتن کارت اهدای عضو در ایران ملاک قانونی کافی برای انجام عمل پیوند اعضا نیست و رضایت نهایی خانواده فرد مرگ مغزی همچنان شرط لازم برای برداشت اعضا است. همه این ملاحظات برای حفظ آرامش خانوادهای است که یکی از عزیزانش دچار مرگ مغزی شده است. در همین راستا، ازنظر قانونی نیز تماس مستقیم بین گیرنده و خانواده اهداکننده بهصورت آزادانه مجاز نیست. بااینحال پس از گذشت مدتی از پیوند، در صورت تمایل طرفین و با اجازه پزشک معالج بیمار پیوند شده، زمینه تماس غیرمستقیم و محدود (نظیر مکاتبه یا تماس تلفنی تحت نظارت) را میتوان فراهم کرد، البته مشروط به رعایت دقیق ضوابط اخلاقی، قانونی و حرفهای.
دکتر قربانی تأکید میکند در سطح بینالمللی، رویکردهای کشورها بسیار متنوع است. برای مثال، در کشورهای دانمارک، نروژ و مجارستان، تماس مستقیم بین خانوادهها ممنوع است. در مقابل، در کشورهایی مانند بلژیک، هلند، سوئد و بریتانیا، این ارتباط در صورت درخواست دو طرف و تحت نظارت رسمی، بهصورت محدود مجاز شمرده میشود. در ایالاتمتحده آمریکا و ایتالیا نیز امکان تماس، آنهم در شرایط خاص و با رضایت و نظارت رسمی، فراهمشده است. کشورهایی چون فرانسه و سنگاپور نیز هرکدام بر حفظ اصل ناشناسی، مگر در شرایط خاص، تأکیددارند. همچنین برخی کشورها همچون چین، ژاپن و آرژانتین، تمرکز خود را بیشتر بر رضایت برای اهدای عضو نهادهاند و قوانین مدونی برای برقراری ارتباط پس از اهدا ندارند.
دکتر شاگین شهریاری، محقق واحد اهدای عضو دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به بررسیهای انجامشده گفت در بیش از 80 درصد موارد، خانوادههای اهداکننده تمایل دارند با گیرنده عضو ارتباط برقرار کنند. بسیاری از این خانوادهها، بر این باورند که عضو عزیزشان همچنان در بدن فرد دیگری زنده است و همین باور به آنان آرامش و تسلی خاطر میدهد. لذا در برخی مراسمهای رسمی و نمادین گرامیداشت اهداکنندگان، گیرندگان اعضا نیز حضور دارند؛ اما این حضور معمولاً بهصورت ناشناس و بدون افشای هویت طرفین انجام میشود. وی افزود که پژوهشهای جدید میتوانند در سیاستگذاریهای آتی برای پاسخگویی بهتر به نیازهای عاطفی خانوادههای داغدار و افزایش رضایت عمومی از فرآیند اهدای عضو مؤثر واقع شوند.
نظر